Friday, July 28, 2006

मैले अझै भुलेको छैन....११:३० बसन

विषम ठकुरी
युवा गायक बसन्त श्रेष्ठ अर्थात '११:३० बसन' नयाँ नाम र नयाँ शैलीका साथमा नेपाली संगीतको परिवृत्तमा देखा परेका छन् । सुरुमा उनी स्याडोज व्याण्डको भोकलिस्टका रुपमा देखा परे । हाल उनी एकल रुपमा लागि परेका छन् । वि.सं. २०५३ साल देखि संगीतमा होमिएका उनले ०६० बाट भने एकल यात्रा थालेका छन । व्याण्डबाट उनले 'सुन हाम्रो आवाज' नामक एल्वम निकालेका थिए । पछिल्लो क्रममा उनी पहिलो डेवुट एल्वम 'इमर्ज'का साथमा देखा परेका छन् ।
कोलगेट जेल व्याण्ड कम्पिटिशनमा उनले उत्कृष्ट गायकको उपाधी पाइसकेका छन् भने काठमाण्डौ, पोखरा, विराटनगर, बुटवल लगायतका स्थानमा कार्यक्रम पनि प्रस्तुत गरिसकेका छन् । चितवनका स्थायि निवासी '११:३० बसन' संगीतमा संघर्षका लागि राजधानि भित्रिएका हुन् । यिनै प्रतिभाशाली गायकसँग गरिएका कुराकानी यहाँ प्रस्तुत गरिएको छ ।

तपाईको पहिलो एकल एल्वम 'इमर्ज'को प्रतिकृया कस्तो भइरहेछ ?
रेस्पोन्स् एकदमै सकारात्मक पाइरहेको छु । व्याण्डमा छदाका फयानहरुले पनि सर्पोट पाएको छु । यहि पछिल्लो महिनामा भिडियो पनि रिलिज हुन्छ । अझ राम्रो हुने आशा गरिरहेको छु । सुरुमा निकै डर लागेको थियो । त्यो अहिले हटेको छ ।
डराउनु पर्ने त्यस्तो के कारण थियो नि ?
करिअर बनाउन निकै समय लाग्यो । र, यस वीचमा केही ग्याप भएकाले श्रोताले मलाई विस्र्यो कि भन्ने भ्रम मनमा आयो । पछि विर्सेको रहेनछ, अझै पनि माया गरिरहनु भएको रहेछ भन्ने लाग्यो ।
एकल यात्रा प्रारम्भसँगै तपाईले नाम परिवर्तन गर्नु भयो बसन्त श्रेष्ठबाट '११:३० बसन' । यो नयाँ नाम तपाईको लागि कत्तिको लक्कि सावित भयो त ?
यो टाइटल राख्नाले धेरै मान्छेमा जिज्ञासा छाएको छ । मेरा श्रोताहरुले मेल गरिरहनु भएको छ, मिडियाबाट पनि यो जिज्ञासा आइरहेको छ । मलाई यहि जिज्ञासाले माथि उठाउन अझ मदत गर्छ भन्ने लागेको छ । किनकी जुनमा जिज्ञासा हुन्छ त्यो कुरा राम्रो हुन्छ । मलाई पनि प्लस पोइन्ट भएको छ मेरो टाइटल ।
यो नाम परिवर्तन नै किन गर्नु पर्यो नि ?
पहिला व्याण्ड 'स्याडोज'मा गायक थिए । तर मलाई व्याण्डबाट चिनोस भन्ने चाहन्न । एकल करिअर सुरु गरे पछि नयाँ कुराबाट नै सुरु गरौं भन्ने लागेर नाम परिवर्तन गरेको हो ।
स्याडोज व्याण्ड छाडेर एकल करिअर सुरु गर्दा कस्तो अनुभव भइरहेछ त ?
सुरुमा त गार्‍हो भयो । व्याण्डमा छदा हेमि रक गीतहरु गाउथे भने अहिले म्युजिक प्यार्टन नै चेन्ज भएको छ । श्रोताले अनकम्र्फोटेवल फिल गर्छ कि भन्ने लागेको थियो । तर, पुराना फ्यानका साथै यस एल्वमबाट नयाँ फ्यानहरु पनि बढेको महसुस गरिरहेको छु ।
एक हिसावले तपाई नयाँ प्रतिभा नै हुनुहुन्छ । के कस्ता संघर्षको अनुभव गर्नु पर्यो ?
व्याण्डबाट नै मलाई धेरै श्रोता दर्शकले चिनी सकेका थिए । त्यो कुराले पनि सजिलो भयो । विल्कुल नयाँ कलाकार भएको भए गार्‍हो हुन्थ्यो होला तर त्यो भएन ।
बास्तवमा व्याण्ड स्याडोजको आफ्नो बेग्लै पहिचान थियो । तर, तपाईले किन व्याण्डबाट अलग्गिनु पर्‍यो ?
ब्याण्डमा छदै मैले साथीहरुसँग एउटा सोलो एल्वम गर्छु भनेर कुरा राखें । तर, साथीहरुले 'कि त व्याण्ड छोड कि त सोलो एल्वम नगर' भने पछि मैले व्याण्ड छोड्ने निर्णय लिएको हुँ । कम्प्रोमाइज भएर नै व्याण्ड छाडे र व्याण्डले पनि मलाई सर्पोट नै गर्यो ।
तपाई व्याण्डको भोकलिष्ट भएकोले पनि तपाईको चर्चा बढि चल्नु स्वभाविक नै हो । यहि कारणले त हैन असमझदारी उत्पन्न भएको हैन ?
मान्छेले त्यसरी पनि हेर्दा रहेछन् तर ममा म चाँही व्याण्डको भोकलिस्ट हेा र मलाई सवैले सल्युट गर्छ भन्ने भ्रम कहिले पनि आएन ।
व्याण्ड छाडेर एकल रुपमा लागि पर्नेहरु र सफलता हाशिल गर्नेहरु नेपाली संागीतिक परिवृत्तमा धेरै छन् । कतै तपाईमा पनि स्वार्थ भावना त आएन ?
मलाई त्यस्तो नेगेटिभ फिलिङ कहिले पनि आएन । र अरुले सोच्छन् भने गलत हो । मलाई लाग्छ, अहिले दुई वटा म्युजिक ग्रो भएको छ । स्याडोज ब्याण्डले आफ्नै प्रकारको रक संगीत सिर्जना पस्कि रहेको छ र मैले एकल रुपमा लागेर नयाँ र फरक शैलीको सेन्टिमेन्टल गीत संगीत प्रस्तुत गरेको छु ।
यो एल्वममा म्युजिक एरेन्जमेन्ट तथा कम्पिलेशन तपाई आफैले गर्नु भएको रहेछ नि ?
मैले संगीतको औपचारिक प्रशिक्षण लिएको छैन तर अभ्यास गरिरहेको छु ।ममा भएको क्रियशन र फिललाई प्रयोग गरेको मात्र हो ।मैले जे जानेको छु, जे अनुभव गरेको छु र श्रोताले कस्तो प्रकारको गीतसंगीत रुचाउछ् त्यसैलाई प्रयोग गर्ने प्रयत्न गरेको छु ।
एल्वम 'इमर्ज'को विशेषता चाँही के हो ?
पहिलो पटक एकै कलाकारले एउटा एल्वममा सवै गीत 'लाईभ रेकर्ड' गरेको नेपालमा पहिलो यहि इमर्ज हो । यस्मा कुनै प्रकारको किवोर्ड स्याम्पलिङ र सफ्ट वेयर प्रयोग भएको छैन । सवै बाजाहरु एकस्टिक युज भएको छ ।
व्याण्डमा समावेश गरिएको एउटा गीतमा त व्याण्डलाई व्यंग गरिएको रै'छ नि हैन ?
व्याण्डबाट छुटिनु पर्दाको एक फिलिङस हो । यो गीतले सो व्याण्डका सदस्यहरुलाई घोच्न खोजेको हैन । हुन त आशा नगरेको कुराले पनि मान्छेलाई घोच्दो रहेछ । यहि फिललाई इमर्जमा व्यक्त गरेको मात्र हो । यस्ता कुरा अरुलाई पनि पर्न सक्छ भनेर गीतमा दर्शाएको छ ।
अवका योजना के कस्ता रहेका छन् त ?
हरेक एल्वममा केही न केही नयाँ स्वाद पस्कन चाहन्छु र नेपाली संगीतको क्षेत्रमा अथक योगदान गर्ने नै हो ।
कस्को प्रेरणाले संगीतमा होमिन मन लाग्यो ?
बुवा बाबुराम श्रेष्ठको प्रेरणा हौसलाले नै हो म संगीतमा लागेको । बच्चा बेलामा पनि उहाँले काँधमा राखेर स्वर सम्राट नारायण गोपालका गीतहरु सुनाउनु हुन्थ्यो । विस्तारै म पनि स्वर सम्राटको गीतहरु गुनगुनाउन थाले । पारिवारिक जमघटमा पनि बुवाले सवैका सामु गीत गाउन हौस्याउनु हुन्थ्यो । अरुले पनि आत्मसाथ गर्दा आत्मविश्वास बढ्यो ।
तपाई त स्वर सम्राट नारायण गोपालको सेन्टिमेन्टल गीत गाउने मान्छे, फेरी रक व्याण्डमा कसरी सम्मिलित बन्नु भयो नि ?
हो सुरुमा त स्वर सम्राटका गीतहरु गाउथे । पछि वेस्र्टट गीतहरु सुन्न थाले । एरो स्मिथको गायक स्टेभन टायलरलाई म व्यक्तिगत रुपमा गुरु नै मान्थे । उस्को गीत सुने पछि हाई पीचको गीत पनि गाउन सक्छु भन्ने भयो । साथै नेपालीमा यस्ता गीतहरु बनायो भने अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा नेपाललाई चिनाउन सकिन्छ भन्ने लाग्यो । त्यहिंबाट रक गायन सुरु भएको थियो ।
नेपाली संगीतको स्कोप कस्तो भइरहेको अनुभव गरिरहनु भएको छ ?
अव विदेशीहरुले पनि नेपाली गीतहरुको फिल गर्न थालेको छ । नेपथ्य, १९७४ एडि समूहका गीतहरु विदेशमा डिमाण्ड भइरहेको छ । यहि अनुरुप नेपाली संगीतकर्मीले पनि निरन्तरता दिएको खण्डमा धेरै राम्रो हुन सक्छ । आर्थिक रुपमा पनि नेपाललाई स्ट्रोङ बनाउन सक्छ ।
फुर्सदका समय कसरी व्यतित हुन्छ नि तपाईको ?
म इन्टरनेटमा मेरो फुर्सदको समय सदुपयोग गर्छु । फ्यानहरुको मेल चेक गर्नु, उहाँहरुलाई रिप्लाई गर्नु यसरी नै वित्छ । अरुबेला भने म्युजिक कम्पोजिशन, संगीतको अध्ययन अनुसन्धान मै व्यस्त हुन्छु ।
कुन कुराले तपाईलाई संगीत सिर्जना र शव्द कोर्न बाध्य बनाउँछ ?
बाटोमा हिड्दा कतिपय नेचुरल कुराले टच गर्‍यो भने म भावनाहरु केार्छु, यसैलाई गीत पनि बनाउछु । मसँग जहिले पनि डायरी हुने गर्छ । कुनै कुरा मनमा आउना साथ लेखिहाल्छु । त्यहि अनुसार सुहाउदो कम्पोजिशन पनि गर्छु । ओपन स्पेशमा क्रियशन गर्दा अझ राम्रो हुन्छ भन्ने विश्वास छ मलाई ।
संगीतको अलावा तपाईको रुचि के केमा छन् ?
म राम्रो चेस प्लेयर हुँ । पेन्टिङ पनि राम्रो गर्छु । सवैले मलाई राम्रो चित्रकार बन्छ होला भन्थे तर म संगीतमा लागे । तर, अझै पनि पेन्टिङलाई भुलेको छैन ।
प्रेम के हो जस्तो लाग्छ ?
प्रेम चोखो कुरा हो । यसैको कमिले मानिसमा निराशा निम्त्याउन सक्छ । प्रेम कहिले पनि मर्दैन । प्रेममा बाँच्नु पर्छ मानिसले । घृणाले घृणा जन्माउछ तर प्रेमले प्रेम नै जन्माउछ ।
Bisham Thakuri
dearbisham@hotmail.com

Wednesday, July 19, 2006

मलाई 'हाई सेक्सी' भने हुन्छ -ऋचा

विषम ठकुरी
मोडल, एंकर वा नायिका । ऋचा घिमिरेको परिचय यतिमामात्र सिमित छैन । मोडलिङमा पदार्पणसँगै टेलिभिजनमा प्रवेश गरिन् उनले । यहिंबाट नै उनको ग्ल्यामर्सको करिअर सुरुवात भयो । थुप्रै फेशन शोमा सहभागिता जनाएकी छिन् ऋचाले । 'ग्ल्यामर्सको सुरुवात भने मोडलिङबाटनै गरेकी हुँ' ऋचाले भनिन् ।
दियो सावुन र सि पाइरेट हि्वस्कीको पेपर विज्ञापनमा देखिइन् उनी । ग्ल्यामर्सको क्षेत्रमा उनको मोह बढ्दै गयो । बेस्ट फिगर, मिस पर्सन्यालिटी जस्ता उपाधि हासिलसँगै चन्द परिवारले उनलाई टेलिभिजन कार्यक्रम 'कलेक्शन'का लागि अफर गरे । 'कलेक्शन' टेलिभिजन कार्यक्रममा आएको अफरलाई पनि उनले नकार्न सकिनन् । एकसय ८३ भाग सफलता साथ चलेको कार्यक्रम कलेक्शन नै उनको प्रगतिको पहिलो खुड्किलो बन्यो । 'चन्द परिवारको कलेक्शन कार्यक्रमले नै मलाई आम दर्शकमा चिनायो' ऋचा भन्छिन् । तर, मोडलिङ, एंकरिङ भन्दा पनि उनको मोह चलचित्रमा थियो । नवनायिका ऋचा घिमिरेको सपना यतिखेर साकार हुने क्रममा नै रहेको छ । स्थापित नायिकाको दाँजोमा उनी बढिनै व्यस्त छिन् यतिखेर ।
उनी ग्ल्यामर्स देखिन चाहन्छिन् । कसैले उनलाई 'सेक्सी ऋचा' भने उनलाई रमाइलै लाग्छ । ग्ल्यामर्सको फाँटमा सेक्सी हुनु नौलो होइन उनको लागि । छोटा पहिरन र देह प्रदर्शनमात्र ग्ल्यामर्स नभएको उनको धारणा छ । खुला देह प्रदर्शन ग्ल्यामर्स नभई भल्गरमात्र भएको उनले बताईन् । उनलाई त सारी नै सेक्सी पहिरन लाग्छ । 'सारी एकदमै सेक्सी ड्रेस हो, सारी लगाउदा ढाँढ देखिएको हुन्छ, पेट देखिएको हुन्छ । स्कर्टको कुरा त अव पुरानो भइसक्यो । होइन र ?' उनले प्रतिप्रश्न गरिन् । त्यसो त उनको टेलिकार्यक्रम सञ्चालन गर्दा होस वा चलचित्रमा, सवैले उनको शरिर र आवाजको प्रंशसा गरेकै हुन्छ । उनको शरीरिक आकर्षणमा लोभिने धेरै नै छन् यूवाहरु ।
'तिम्रो माया ९९ मेरो माया सय' उनको पहिलो सेलुलोइड चलचित्र हो । 'राजेश हमालको अपोजिट भूमिकामा अफर आए पछि सो चलचित्रमा काम गरेकी हुँ' ऋचाले भनिन् । चलचित्रले खासै व्यवसायिक सफलता हात नपारे पनि उनको चर्चा भने पक्कै भयो । त्यसो त 'अनि मुटु दुख्छ' र 'राउटे' चलचित्रमा अनुबन्धित भए पनि ती चलचित्र बनेनन् । बरु 'दुई दिनको जिन्दगानी' टेलिसिरियलले उनलाई चर्चित बनायो । 'क्रिशाला'को भूमिका निर्वाह गरेकी ऋचालाई अझै पनि दर्शकहरु त्यही रुपमा उनलाई सम्झन्छन् । 'पुस्पाञ्जली' र 'कसलाई आफ्नो भनुँ' नामक दुई टेलिसिरियल बाट पनि उनले यथेष्ट प्रशंसा बटुलिन् । हाल ऋचा निकै व्यस्त छिन् । दैनिक १५ घण्टा समय व्यस्त रहेको बताउँछिन् उनी । 'अहिले टेलिसिरियल नै आम दर्शकको रुची भएको छ । कलाकारलाई पनि रोजगार मिलेको छ, फिचर फिल्म हेर्न दर्शकहरु हलसम्म जाने वातावरण नभए पछि टेलिसिरियलले दर्शकको मन तानेको हो' उनले भनिन् ।
बलिउडको चलचित्र 'लभ इन नेपाल'मा पनि उनले सानो तिनो भूमिका निर्वाह गरेकी छिन् । नेपालमा पनि प्रदर्शन भइसकेको चलचित्र 'लभ इन नेपाल'बाट पनि उनी निकै हषिर्त छिन् । अनुभवका लागि बलिउडको चलचित्रमा काम गरेको उनले बताईन् । उनको भनाई छ 'बलिउडको चलचित्र निर्माण प्रविधी नेपालकोसँग तुलना नहुने गरि फरक छ ।' त्यसो त उनले पनि अफर आए बलिउडको चलचित्रमा काम गर्ने आशय व्यक्त गरिन् ।
देशको विग्रदो स्थितीका कारण प्रयाप्त चलचित्र बनेका छैनन् नेपालमा । शान्ति बहाली पहिलो सर्त हो नेपाली चलचित्र उधोग पुनः उर्वर बन्नका लागि । तर, शान्ति सुरक्षासँगै नेपाली दर्शकलाई आकर्षण गर्न सक्ने चलचित्र निर्माण हुनु पर्ने यथार्थ उनले पनि बुझेकी छिन् । नेपाली सामाजिक परिवेशका कथावस्तुको प्रर्याप्त सदुपयोग हुन नसकेको उनको कथन छ । 'नारीले दुःख पाएको घटनामात्र सामाजिक कथावस्तु होइन, शहरी परिवेशमा पनि नारी संवेदनाका घटनाहरु प्रसस्त पाउन सकिन्छ' ऋचाले भनिन् ।
उनी अव चलचित्र क्षेत्रमा नै लागि पर्ने सोच अनुरुप अघि बढिरहेकी छिन् । निरन्तरता हर दिनरात प्रयाशरत छिन् उनी । व्यवसायिक कलाकार बन्ने उनको सपना छ । लक्ष्य पनि सफल नायिका बन्नु नै हो । 'चलचित्रकर्ममा नै केही गर्न चाहन्छु, मिडिया पनि मेरो रुचीको विषय हो' उनले बताईन् । उनमा निकै आत्मविश्वास पाउन सकिन्छ । प्रतिभा नभएको भने पक्कै होइन । मिडियामा पनि स्थापित भएका कारण उनीसँग मानिसहरु हम्मेसी नकारात्मक कुरा राख्न सक्दैनन् । 'मिडिया पर्सन्यालिटी भएर पनि होला, नवप्रतिभा भए पनि कसैबाट शारीरिक वा मानसिक सम्झौताको प्रस्ताव आएन' उनले स्पष्ट भनिन् । चलचित्रमा आउनु अघि उनले धेरै सुनेकी थिइन्, पढेकी थिइन्, देह शोषण र मानसिक शोषणका बारेमा । यहि भएर पनि उनका अविभावकको 'साथ' पटक्कै थिएन ऋचालाई । तर उनले मनाई छाडेकी छिन् । 'आफु राम्रो हुन सके सवै राम्रो हुन्छ । 'शारीरिक सम्झौता वा मानसिक सम्झौता आफैमा भर पर्ने कुरा हो, मैले प्रत्यक्ष देखेकी छैन र भोग्नु पनि परेन' ऋचाले भनिन् ।
Bisham Thakuri
dearbisham@hotmail.com

Sunday, July 16, 2006

मेरो मन धेरै रोएको छ... सिने गुरुङ

विषम ठकुरी
'यो मन' नामक पहिलो गीति संग्रहका साथमा देखा पर्नु भएको हो गायिका सिने गुरुङ । उहाँका बुबा कलि कार्थक गुरुङ पनि संगीतकार हुनु भएकाले घरमा सांगीतिक वातावरण थियो । यसैको प्रभावले गायिका सिनेलाई सानै देखि संगीतको सोख बस्यो । सन् २००० देखि उहाँ पि्रज्मा व्याण्डमा सम्मिलित भएर सांग्रीला, सोल्टी, हायात, अन्नपुर्ण लगायतका पाँच तारे होटलमा गीत गाउन प्रारम्भ गर्नु भयो । हाल उहाँ द्धारिकाज होटलमा गीत गाउन व्यस्त हुनु हुन्छ । तर, संगीतमा पदार्पण पछिको लामो समय अर्थात सन् २००५ मा मात्र उहाँको पहिलो एल्वम बजारमा आएको थियो । दोस्रो एल्वमका लागि व्यस्त गायिका सिने गुरुङ ग्यालेक्सि पव्लिक स्कुलमा शिक्षिकाको रुपमा पनि कार्यरत हुनु हुन्छ । उनै गायिका सिने गुरुङसँग गरिएको संक्षिप्त कुराकानी यहाँ प्रस्तुत छ ।
0 हाल केमा व्यस्त हुनु हुन्छ ?
- मेरो पहिलो एल्वम 'मेरो मन'मा संग्रहित शिर्ष गीतको म्युजिक भिडियो बनाउने तरखर गरिरहेकी छु । साथै दोस्रो एल्वमको तयारी पनि चलिरहेको छ । ग्यालेक्सी पव्लिक स्कुलमा पढाउने क्रम त निरन्तर नै छ ।
0 आम श्रोता दर्शकले तर्पाको दोस्रो संग्रह कहिले सुन्न पाउलान् ?
- एल्वमको लागि चार वटा गीत तयार भइसक्यो तर एरेन्जमेन्ट बाँकी छ ।
0 कस्ता गीत संगीत रहने छन् नि ?
- मेरो पहिलो एल्वमकै प्यार्टनलाई फलो गरेकी छु । त्यस्तै पप, रक अनि सेन्टिमेन्टल गीतहरु नै हुन्छ । तर, मलाई एक्सपेरिमेन्टल र एव्स्ट्रयाक्ट खालको म्युजिक मन पर्छ । त्यसैले फंक रक, ब्ल्यूज गीतहरु पनि समावेश गर्छु ।
0 तपाईका गीतसंगीतहरु पाश्चात्य शैलिमा बडि आधारित हुनका कारणहरु केही छन् कि ?
- म पाश्चात्य गायक गायिकाबाट नै बडि प्रभावित भएकी हुँ । मलाई डिप पर्पल, पिन्क फ्लोइड, निकोल ब्याक, विटल्सका गीतहरु विशेष मन पर्छ । त्यसैको प्रभाव पनि हुनसक्छ । तर, नेपाली गायक गायिकाहरु स्वर किन्नरी अरुणा लामा, स्व अरुण थापा, मीरा राणा, दीप श्रेष्ठ, स्वर सम्राट नारायण गोपालहरु मन पर्छ ।
0 पहिलो एल्वममा तपाई आफ्नै शव्द र संगीत समावेश थिए । दोस्रो एल्वममा केही फरक गर्दै हुनु हुन्छ कि ?
- सम्भवतः मेरा आफ्नै शब्द संगीत नै रहन्छ होला । तर, अरुका पनि राम्रा शव्द सिर्जना पाएको खण्डमा प्रयोग गर्न सक्छु ।
0 पहिलो एल्वमबाट यथेष्ट सफलता प्राप्त गर्नु भयो । यो सफलताको पछिको रहस्य चाँही केही थियो कि ?
- १० वर्ष देखिको मेरो मेहनत थियो । गीत बनाउदै, राख्दै गर्दै थिएँ । र, मलाई सफलता पाउछु भन्ने विश्वास थियो तर भित्र डर पनि लागिरहेको थियो । जेहोस् राम्रो रेस्पोन्स् पाएँ । सवैले मन पराई दिनु भएको छ । साथै इमेज अवार्ड र कालिका एफ एम अवार्डमा उत्कृष्ट गायिकाको उपाधि पाउन सफल भएँ । लाग्छ, केही हदसम्म सफल भएँ ।
0 केही अवार्डबाट सम्मानित बन्नु भयो । अवका चुनौति कस्तो देख्नु भएको छ ?
- अव चाँही धेरैले चिने । इनकरेज पनि भएकी छु । अझ क्वालिटी म्युजिक दिने सोंच छ । र, चुनौति त्यहि हो, थप रेस्पोन्सिविलीटी बढेको महसुस भएको छ ।
0 जति गायिकाको रुपमा लोकपि्रयता पाउनु भयो, त्यहि अनुरुप तपाईको एल्वमले व्यवसायिक सफलता हाशिल गर्न सकेन नि ?
- विक्रिको हिसावले कम नै भयो । तर, म नयाँ कलाकार थिएँ । त्यति चर्चित थिइन । म्युजिक कम्पनी ओपल इन्टरनेशनलले त्यति राम्रो सेलिङ नभएको बताईरहेको छ । त्यहि भएर दोस्रो म्युजिक भिडियो आफ्नै लगानिमा बनाउदैछु । यस्ता कुरा चाँही अलि मन दुख्ने कुरा छ ।
0 नेपालमा महिला कलाकारका एल्वमको मिडियामा चर्चित भए पनि व्यवसायिक रुपले सफल मानिन्न नि ? किन होला ?
- हैन । विस्तारै फिमेल कलाकारका एल्वम पनि राम्रो हुदैछ । आनि छोइङ डोल्मा, रिजा उप्रेती, प्राश्ना शाक्य, बृन्दा सिंह, अभया सुव्वाको राम्रो भइरहेको मैले बुझेकी छु । अव महिला कलाकार पनि समानतामा आईसक्यो । अझ संख्या बढ्नु पर्छ ।
0 कुन र कस्ता कुराले संगीत सिर्जनामा अभिप्रेरित गर्छ तपाईलाई ?
- जिन्दगीमा घटिरहने कतिपय घटनाहरुनै हो मलाई प्रेरणा दिने । मेरी आमाको निधन भए पछि कसैले केही भन्दा पनि मन दुख्थ्यो । मलाई अरुले हेपेको जस्तो फिल हुन्थ्यो । त्यसैले आमाको सम्झनामा 'मन' गीत बनाएको हो । इराक काण्डमा १२ जना नेपालीको हत्या हुँदा देश भड्किएको थियो । तर, त्यो बेला म भने कोठामा बसेर गीत बनाई रहेकी थिए 'विश्वमा शान्ति....' । त्यस्तै 'के को माला... बोलको मारुनी गीत विदेशमा बस्ने नेपालीहरुका लागि तयार गरेकी हुँ । भनुँ न, कुनै मानवीय कुराले छोयो भने गीत तयार गर्न मलाई कत्ति बेर लाग्दैन । त्यसैले प्रायः मेरा गीतहरु सेन्टिेमन्टल छन् ।
0 धेरै नेपाली महिला कलाकारहरु अरुका संगीत सिर्जनामा निर्भर हुने गर्छन् । तर, तपाई आफै गर्नु हुन्छ । तपाई गीत संगीत कसरी तयार गर्नु हुन्छ नि ?
- मेरो सानै देखि डायरी लेख्ने बानी थियो । मनमा जे कुराले छोए पनि म डायरीमा लेख्छु । त्यहिबाट मेरो शव्द लेख्ने बानी बस्यो । तर, संगीत सिर्जना गर्दा भने स्वतस्फुर्त आउँछ । कहिले त सपनामा पनि कति राम्रो संगीत सिर्जना गर्छु । तर, धेरै जसो चाँही विर्सन्छु । अनि अरु बेला भने रेडियो टिभि सवै बन्द हुन्छ । सुन्य कोठामा बसेर सिर्जनामा मग्न हुन्छु । तर, बाजा बजाएर संगीत सिर्जना गरेकी छैन ।
0 नेपाली संगीतमा आफनो उपश्थिती जनाउन के कस्ता संघर्ष गर्नु पर्यो ?
- धेरै संघर्ष गर्नु पर्यो । सुरु सुरुमा दौडधुप निकै भयो । कतिपय इभेन्ट्सहरुमा 'मलाई पनि मौका दिनुस्न' भनेर मुखै खोल्नु पथ्र्यो । एल्वमको प्रोमोशनको लागि पनि कहिले मिडिया, कहिले कम्पनी, कहिले कहाँ धाउनु पर्यो ।
0 गायिकाका निम्ती कत्तिको सहज वातावरण पाउनु भयो नेपाली संगीतमा ?
- गायिकाहरुका निम्ती त निकै गार्‍हो छ । समय निकाल्न नै मुश्किल हुन्छ । ममात्र हैन अरुले पनि धेरै संघर्ष गरिरहेको पाएको छु ।
0 पहिलेको सिने गुरुङ र अहिलेको चर्चित सिने गुरुङमा के अन्तर रह्यो त अव ?
- पहिले त चिन्दैन थिए र ग्यालेक्सि पव्लिक स्कुलको एक शिक्षिकामात्र थिएँ । अहिले नाम पाएको छु । श्रोता दर्शकले माया दिनु भयो । बाटोमा हिड्दा पनि मान्छेहरुले मलाई 'नोटिश' गर्न थालेका छन् ।
0 यति धेरै संघर्षका बावजुद संगीतमा लोकपि्रयता पाउनु भएको छ । तर, नेपाली संगीतमा 'स्कोप' चाँही कस्तो देखिरहनु भएको छ ?
- विस्तारै कम्पनीहरुले बोलाउन थालेका छन्, केही समय अघि कान्तिपुर टेलिभिजनको कार्यक्रम 'हाउसफुल'मा पाश्र्व गीत गाएको थिएँ । अव चाँही केही राम्रो होला जस्तो अनुभूत भएको छ । पाश्चात्य शैलीका भए पनि नेपाली गीत संगीत भएकाले पप, रक, आर एण्ड वि जस्ताहरु गीतहरुले राम्रो स्थान पाउन थालेको छ । अव नेपाली संगीतको स्कोप पनि राम्रो भएको महसुस भएको छ । त्यसो त हाम्रो गीतहरु पनि एमटिभी, भि च्यानलबाट पनि बजोस् भन्ने चाहना छ ।
0 धेरै होटलहरुमा गीत गाएर आफ्नो सांगीतिक यात्रा तय गर्नु भयो । होटलमा गीत गाउदा कत्तिको मिस विहेव सहनु प्रयो ?
- मैले प्रायः ५ स्टार होटलमा नै गीत गाए । अहिले पनि गाइरहेकी छु । तर, मलाई त्यस्तो मिस विहेव गरेको अनुभव छैन । किनकी नेपालीहरुले गायक गायिकाहरुलाई धेरै सम्मान गर्नु भएको पाएकी छु । र, ५ स्टार होटलमा प्रायः डिसेन्ट फ्यामिलीहरु नै आउने भएकाले त्यस्तो मिस विहेव नै हुदैन ।
0 तपाई त विवाहित पनि हुनु हुन्छ । घरमा समय कत्तिको दिनुहुन्छ नि ?
- मेरो श्रीमान् राजेश श्रेष्ठ पनि 'एक्स मन्त्र' व्याण्डमा संलग्न हुनुहुन्छ । उहाँ पनि म्युजिकमै रमिरहनु भएकोले मलाई धेरै सर्पोट मिलिरहेको छ । कहिं मिटिङ वा अन्तर्वार्ताका लागि उहाँ पनि सँगै गइदिनु हुन्छ । तर, घरमा पनि समय दिइरहेकी छु ।
0 फुर्सदका समय कसरी व्यतित गर्नु हुन्छ नि ?
- मीठो खाने कुरा पकाएर अरुलाई खुवाउनु मन पर्छ । गार्डनिङमा पनि सोख छ । तर, प्रायः म व्यस्त नै रहन्छु ।
0 भविष्यका योजना चाँही के कस्ता छन् नि तपाईका ?
- मेरो आमाको दिदीले बृद्ध आश्रम संचालन गर्नु भएको थियो । मलाई पनि समाजसेवामा इच्छा भएकाले पछि त्यस्तै आश्रम खोल्ने योजना छ ।
0 अरुले थाहा नपाएका तर सिने गुरुङको विशेष कुराहरु केहि छन् कि ?
- म केही सेन्सिटिभ छु । मलाई लो प्रोफाइलमा नै रम्न मन पर्छ । र, म सवै भगवानलाई मान्छु । मन्दिर, चर्च, मस्जिद म जहाँ पनि जान्छु र उत्तिकै समान आश्था छ । कठिन परिश्रममा विश्वास गर्छु । मलाई यस्तो लाग्छ कि गड हेल्पस् दोज हु हेल्प देमसेल्फ ।
Bisham Thakuri
dearbisham@hotmail.com

Friday, July 14, 2006

सार्क राष्ट्रमा फेशन

विषम ठकुरी
सार्क राष्ट्रको समन्वय, सद्भाव भौगोलिक परिवेश र राजनीतिक परिवृत्तमा मात्र नभई सांस्कृतिक पक्षमा पनि उत्तिकै रहेको छ । उस्तै सांस्कृतिक परिवेश पाउन सकिन्छ, सार्क मुलुकमा । आधुनिकताको प्रवेशक्रमसँगै यी मुलुकमा ग्ल्यामर्सका विविध पक्षहरु पनि देखा परेका हुन् । चलचित्र निर्माण तथा प्रदर्शन सबै मुलुकमा एकैप्रकारका 'ट्रेण्ड' पाउनु यसको बलियो उदाहरण हो । चलचित्रमात्र होइन, ग्ल्यामर्सका अन्य विधा मोडलिङ, 'फेशन शो'मा नेपाललगायत अन्य हिन्दू र बौद्ध तथा मुसलमान धर्मावलम्बी राष्ट्रहरु पनि उदार बन्न थालिसकेका छन् ।
नेपाली परिवेशमा फेशनको दुनियाँले प्रवेश पाएको धेरै भएको छैन । जानकारहरुका अनुसार ०५० सालबाटमात्र व्यापक र व्यावसायिक रुपमा फेशनको प्रवेश भएको हो । थुप्रै व्यावसायिक मोडलहरु देखापरिसकेका छन् । यदाकदा हुने साधारण फेशन शो र मोडलिङ कन्टेस्टका अलावा मिस नेपाल प्रतियोगिताको सञ्चालनसँगै विश्वस्तरको प्रतियोगितामा पनि नेपाल बेलाबखत सहभागिता जनाउँदै आएको छ । मिस नेपाल, मिसेज नेपाल, मिस टिन नेपाल, लिटिल लेडी क्विनदेखि मिस युनिभर्सिटी नेपालसमेतको आयोजना हुनु अब नौलो रहेन । सन् १९९४ बाट मिस नेपालको प्रतियोगिता सञ्चालन प्रारम्भ भए पनि सन् १९९७ बाट मात्र मिस वल्र्डमा नेपालले सहभागिता जनाउन थालेको हो । साथै, मिस युनिभर्स र एसिया प्यासिकमा समेत नेपाली मोडलहरुले सहभागिता जनाउदै आएका छन् । चार र्षअघि नेपाली चेली आयूषा श्रेष्ठले मिस वल्र्ड युनिभर्सिटीको उपाधि प्राप्त गरेर अन्तर्राष्ट्रिय ख्याति कमाइसकेकी छिन् ।
ग्ल्यामर्सको दुनियाँमा सार्क राष्ट्रमा सबैभन्दा अघि भारत रहेको छ । विगत दश वर्षको इतिहासमा चारपटक विश्वसुन्दरी बनाउन सफल भइसकेको छ, भारत । ऐश्वर्या राय, सुस्मिता सेन, दिया मिर्जा, लारा दत्तालगायत थुप्रै भारतीय सुन्दरीले अन्तर्राष्ट्रिय ख्याति कमाइसकेका छन् । निकै ठूलो बजेट खर्चिएर भारतमा पनि विश्वसुन्दरीको आयोजना भइसकेको छ ।
मुस्लिम राष्ट्र पाकिस्तान, बंगलादेश र माल्दिभ्समा पनि आधुनिकता सँगै 'फेशन शो'ले प्रवेश पाइसकेको छ । धर्ममा कट्टर यी राष्ट्रमा महिलाहरु विशेषतः बुर्काभित्र नै सीमित रहेका पाइन्छन् । अब यो क्रम केही भए पनि रोकिइसकेको छ ।
सन् २००२ को मिस वल्र्ड प्रतियोगितामा मुस्लिम राष्ट्र माल्दिभ्समा 'वीच वेयर कम्पिटिसन'को आयोजना भएको थियो । बौद्ध धर्मावलम्बी रहेको श्रीलंका र भुटान पनि पछिल्लो क्रममा फेशनको दुनियाँबाट अलग हुन सकेन । केही वर्षअघि मात्र भुटानमा टेलिभिजनले प्रवेश पाएको थियो । आफ्नै भेषभूषालाई समयानुकूल फेशनका रुपमा भुटानलगायतका केही राष्ट्रले लिएका पाइन्छन् । अझै पनि खुला देह प्रदर्शनमा पाकिस्तान, माल्दिभ्स या बंगलादेशमात्र होइन, सार्क राष्ट्र नै उदार हुन सकेका छैनन् । तर, भारत पछिल्लो क्रममा धेरै खुकुलो बन्दै आएको छ । यसैको पदचापको अनुशरणमा रमाइरहेको छ, नेपाली परिवेश पनि । यद्यपि सूचना क्रान्ति र आधुनिकताको परिवेशमा फेशनको लहरले सार्क राष्ट्र भने अछूतो रहन नसक्नेमा दुईमत छैन ।
Bisham Thakuri
dearbisham@hotmail.com

Tuesday, July 11, 2006

मौसमीको मौषम


विषम ठकुरी
यस्तो लाग्छ कि गायिका मौसमी गुरुङको सांगीतिक मौसम सुरु भएको छ । हिप हप होस् वा पप गीत, अधिकांश कलेक्शन एल्वमहरुमा उनको आवाजको माग दिन प्रतिदिन बढ्दै गएको छ । डिजे राजु रिमिक्स एल्वममा संग्रहित 'च्याङवा होइ च्याङवा.....गीतले उनको उचाई निकै बढाई दिएको छ । त्यसो गायक क्रान्ति आलेसँग नै युगल रुपमा गाएको 'म प्रेममा...., कान्छा हे कान्छा.....बोलको गीतले पनि सर्वोपरि चर्चा पाउन सफल रह्यो । अव त हरेक कलेक्शन एल्वममा उनको आवाज सजिन थालेकेा छ ।
पहिले सोख बाट नै करिअर सुरु गरेकी हुन उनले । गुनगुनाउनु उनको पहिलो सोख थियो । पछि यसैमा करिअर बन्दै गएको प्रतिभाशाली गायिका मौसमी गुरुङको ।
करिअरको रुपमा नै संगीतलाई अघि बढाउने उनले सोचेकी थिइनन् रे । तर, विस्तारै संगीतमै रम्ने उनको चाहना भने छदैछ ।
'अनफोर्गटेवल' नामक पहिलो गीति संग्रह लिएर देखा परेकी मौसमीले सवैबाट राम्रो प्रंशसा नै पाइन् । यो सकारात्मक रेस्पोन्स्ले उनमा थप हौसला थपिदिएको छ । नयाँ एल्वमका लागि उनी आफ्नो पुर्ण मेहनत खर्चिरहेकी छिन् । त्यसो त उनी विज्ञापनका जिंगलहरुमा स्वर दिन पनि निकै व्यस्त छिन् हिजो आज । करिवन दुई सय वटा जति जिंगलमा उनले आवाज दिइसकेकी छिन् । फेयर लभ्ली, राजहंस तेल, हात्तीछाप चप्पल, हर्लिक्स आदिको विज्ञापनमा उनको आवाज सुन्न सकिन्छ ।
उनले थुप्रै चर्चा बटुल्न सफल भइसकेकी छिन् । तर, उनी नेपाल भित्रीएको समय भने धेरै भएको छैन । भारतबाट चार वर्ष अघिमात्र उनी आफ्नो परिवारको साथमा नेपाल आएकी हुन् । विगत केही वर्ष देखि नै उनी गान्धर्व संगीत कलामन्दिरबाट शास्त्रीय संगीतको प्रशिक्षण लिइरहेकी छिन् । त्यसो त संगीत साधकका अलवा काठमाण्डौं बौद्ध स्थित किड्स हट स्कूलकी शिक्षिका पनि हुन् उनी । आफनो कला यात्राले व्यवासायिक गारेटो नभेटिन्जेल शिक्षण पेशामा नै आवद्ध रहने उनको सोच छ ।
नेपाली सांगीतिक परिवृत्तमा अझै गतिलो उपश्थिती जनाउने मनसाय बनाएका गायिका मौसमी गुरुङले आगामी नयाँ गीति संग्रहले पनि उस्तै गरि माया र साथ पाउने कुरामा उनी ढुक्क छिन् ।
Bisham Thakuri
dearbisham@hotmail.com

Thursday, July 06, 2006

मोडलहरुको रोजाई 'म्युजिक भिडियो'

विषम ठकुरी
राजधानीमामात्र मोडलिङ प्रशिक्षण प्रदान गर्ने थुप्रै मोडलिङ एजेन्सी खुलेका छन् । यो क्रम मोफसलमा पनि निकै बढेर गएको छ । देशको यो विकराल अवस्थामा पनि यूवाहरुको मोडलिङ प्रतिको मोह घटेको छैन । यद्यपि मोडलिङमा अझै पनि व्यवसायिकता भने आउन सकेको छैन । रहरमा वा लहडमा मोडलिङमा होमिनेहरुको कमी यहाँ छैन ।
अधिकांश मोडलहरुका पहिलो रोजाई भने म्युजिक भिडियो हुन थालेको छ । नेपाली गीतसंगीतको क्षेत्रमा म्युजिक भिडियोको अपरिहार्यतासँगै मोडलहरुका माग पनि त्यतिकै बढेको हो । त्यसो त कथानक चलचित्रका स्थापित कलाकारहरु पनि म्युजिक भिडियोमा देखिन थालेका छन् । आफ्ना गीत तथा संग्रहलाई प्रवर्द्धन तथा बजार व्यवस्थापनका लागि म्युजिक भिडियोको विकल्प हालसम्म देखिएको छैन ।
मोडल रमिला अधिकारीले थुप्रै म्युजिक भिडियोमा आफ्नो प्रतिभा प्रस्तुत गरिसकेकी छिन् । उनको मोडलिङ पछि अर्को रोजाई पनि हो, म्युजिक भिडियो । गायक यश कुमारको गीत लगायत आधा दर्जन जति म्युजिक भिडियोमा अभिनय गरिसकेकी रमिला म्युजिक भिडियोमा अभिनय गर्नु व्यवसायिक रुपले पनि राम्रो भएको बताउँछिन् । उनी भन्छिन् 'नाम र दाम त छदैछ, कलाकारितामा लागेर केही गर्ने सोच बनाएकाहरुका लागि म्युजिक भिडियो गतिलो मञ्च हुन सक्छ ।'
मोडल रमिलाको भनाई प्रति अर्कि मोडल रितिमा श्रेष्ठ पनि सहमत हुन्छिन् । दर्शकको मन मस्तिकमा छाइरहन म्युजिक भिडियो निकै सहायक हुने उनले ठानेकी छिन् । र्‍याम्प मोडलिङ र फेशन शोहरु अझै व्यवसायिक रुपमा अघि बढ्न नसकेकाले पनि म्युजिक भिडियोको कारण सभाईभ हुन सहज भएको उनले बताईन् । 'थोरै समय खर्चिएर राम्रो आम्दानी हुने भएकोले पनि यो पेशा सवैको रोजाई भएको हो' रितिमा भन्छिन् ।
बास्तवमा गायक गायिकाहरु आफ्नो गीतको भिजुअल बनाउन प्रायः उद्धत देखिन्छन् । त्यसो त आफ्नो म्युजिक भिडियोमा महिला मोडल प्रयोग गरि खुला पहिरन र 'सेक्सी' हावभाव प्रदान गर्न सके आप\mनो गीत चर्चित हुने मनसाय राख्छन् । सोही भएर पनि महिला मोडलहरुको माग बढ्दै गएको हो । पहिलो सुन्ने गीत अव हेर्ने प्रचलन बढिरहेकोले पनि यसको लोकपि्रयता एक्कासी झाँगिएको हो । चाडै लोकपि्रय र सेलिवि्रटी बन्ने होडमा कतिपय मोडलहरु जस्तो सुकै शर्त र विना पारिश्रमिक काम गर्न तयार हुनेहरुको कमि पनि यहाँ नभएको होइन ।
टेलिभिजनमा जस्तो सुकै सम्झौता गरेर भए पनि अनुहार देखाउने होडले भने मोडलिङमा व्यवसायिकता नआएको आरोप पनि व्यवसायिक मोडलहरुको छ । आधा दशक देखि मोडलिङ क्षेत्रमा सकृय कविता सुव्वा यसरी जस्तो पायो त्यस्तै म्युजिक भिडियोमा अनुहार देखाउने होडले बास्तविक मोडलहरु भने पछि परिरहेको जिकिर गर्छिन् । कविता भन्छिन् 'मोडलिङको मर्म विपरित कार्य मोडल भनाउदाहरुले नै गरिरहेका हुनाले यो पेशामा व्यवसायिकता नआएको हो ।'
नेपाली संचारको आकाशमा आधा दर्जन जति टेलिभिजनको प्रवेशसँगै गीतसंगीतको म्युजिक भिडियो निर्माणको गति अझ रफतारमा बढिरहेको छ । स्थापित नायक नायिकाहरु पनि यस्ता भिजुअलमा देखिन थालेका छन् । नायक भुवन के.सी, दिलिप रायमाझी, नायिका करिश्मा मानन्धर, मेलिना मानन्धर, कविता थपलिया, शिरु विष्ट, झरना बज्राचार्यले पनि म्युजिक भिडियोबाट राम्रै प्रंशसा बटुल्न सफल भइरहेका छन् । अधिकांश असफल नेपाली चलचित्रमा अभिनय गरेकी नायिका झरना बज्राचार्य भने अधिकांश गायक गायिका तथा भिडियो निर्माताको पहिलो रोजाई बन्न थालेकी छिन् । खुलेर अंग प्रदर्शन गर्नु र 'सेक्सी लुक्स'का कारण झरनाको क्रेज बढेको हो । आधा दर्जन जति नेपाली कथानक चलचित्रमा अभिनय गरिसकेकी झरनाले एक दर्जन भन्दा बढि म्युजिक भिडियोमा मोडलिङ गरिसकेकी छिन् । अनिल सिंह, कमालमान सिहं, नविन के. भट्टराई जस्ता चर्चित पप हस्तिहरुको गीतका म्युजिक भिडियोमा उनको प्रतिभा देख्न सकिन्छ ।
म्युजिक भिडियोको प्रचलन नेपालमा भित्रीएको धेरै भएको छैन । दुई दशक अघिदेखिमात्र म्युजिक भिडियो निर्माणको सुरुवात भएको पाइन्छ । नेपाल टेलिभिजनको स्थापनासँगै गीतलाई छायाँकन गरि दर्शकमाझ ल्याउने क्रम चलेको हो । त्यस वेला भने मोडलको प्रयोग गरिदैन थियो । गीतसंगीतसँगै यसैका प्रवर्द्धनमा पनि नयाँ आयाम देखा परेको हो । गीतको म्युजिक भिडियोमा मोडलहरुको प्रयोग गरि अझ दर्शकलाई तान्ने प्रयाशमा नै यो सफलता हात लागेको हो ।
तर, कतिपय गायक गायिका भने म्युजिक भिडियो निर्माणमा रोक लगाउनु पर्ने जिकिर गरिरहेका छन् । म्युजिक भिडियोको कारण दशर्कका ध्यान चित्रमा हुने भएकाले गीतको बास्तविक मर्म मर्ने उनीहरुको भनाई रहेको छ । बरिष्ठ गायक योगेश वैध भन्छन् 'गीतको भाव विपरित म्युजिक भिडियो तयार हुने भएकाले पनि गीतको बास्तविकता मर्दै जान थालेको हो । कुनै समय पछि गीतसंगीतमा नै श्रोताको वितृष्णा पैदा हुन सक्छ ।'गीतको भावलाई बुझेर भिडियो निर्माण गरियो भने दर्शक तथा श्रोताको मन सजिलै जित्न सक्छ । तर, गीत जस्तो सुकै भए पनि अनुहार र शरिर देखाउने होडले भने विकृती सिवाय केहि ल्याउदैन । सिर्जनशिल म्युजिक भिडियोहरु त आजको माग नै भएको स्विकार्न करै लाग्छ । नायिका तथा मोडल कविता थपलिया पनि म्युजिक भिडियो आजको माग भए पनि सिर्जनशिलतालाई जोड दिनु पर्ने बताउँछिन् । उनी भन्छिन् 'म्युजिक भिडियो आम मोडल तथा कलाकारको पहिलो रोजाई हो, यद्यपि सिर्जनशिलतालाई विर्सनु भने हुदैन।'
Bisham Thakuri
dearbisham@hotmail.com

Wednesday, July 05, 2006

विचरा बाद्यबाधकहरु !

विषम ठकुरी
सांगीतिक परिवृत्तमा डिजिटल प्रविधीको प्रवेशसँगै वास्तविक संगीतको गला घोट्ने काम बढि रहेको छ । थुप्रै प्रतिभाशाली संगीतसाधक ओझेल पर्दै गएका छन् । रोजगारीका अवसर पनि गुम्दै गइरहेको छ । एक समय थियो, थुप्रै बाद्यबाधक र संगीतकर्मीको भिडमा प्रत्यक्ष रेकर्डिङका प्रचलन थिए । अव ति दिन इतिहास हुन थालिसकेको छ । यो समस्या डिजिटल प्रविधीको प्रवेश पछि कतिपय संगीतकार र संगीत संयोजकले ओर्जिनल अर्केस्टाको प्रयोग नै गर्न छाडे पछि देखिएको हो ।
विगत नौ वर्ष देखि रेडियो नेपालमा सहायक बाद्यबाधकका रुपमा कार्यरत दीपेन्द्र गुरुङ यो प्रवृत्तिले दिगो समस्या ल्याउने बताउनुहुन्छ । 'सहज र सर्वसुलभ भएपनि डिजिटल प्रविधीमा ओर्जिनल संगीतको स्वाद हुदैन' मेण्डोलिन बाधक गुरुङले बताए ।
नेपालमा डिजिटल रेकर्डिङ प्रविधीको प्रवेश धेरै भएको छैन । यद्यपि यो प्रविधीले आम संगीतकार र गायकगायिकाको मन छुन सके पनि श्रोताकेा मन जित्न भने सकेको छैन । तर, विस्तारै संगीतकार तथा संगीत संयोजकले डिजिटल प्रविधीमै पनि केही बाजाहरु भने अर्केष्टिक रुपमा प्रयोग गर्न थालीसकेका छन् । संगीत संयोजक प्रविण बराइली स्थापीत गायक गायिकाले ओर्जिनल बाजाको प्रयोगको माग गर्न थालीसकेको बताउँछन् । 'लाइभ रेकर्डिङमा थुप्रै बाद्यबाधकको आवश्यक्ता पर्दछ, जम्मा गर्न समय लाग्ने र एउटाले विगारे सवैले पुनः बजाउनु पर्ने झन्झट हुन सक्छ । तर, डिजिटल प्रविधीमा एकजना संगीत संयोजकले नै सम्पुर्ण काम सिक्वेन्सरको सहायताले गर्न सक्छ' बराइली भन्छन् -'सुविधा धेरै छ डिजिटल प्रविधीमा तर गुणस्तर चाहे जस्तो नहुने कुरा पक्कै हो ।'
सिक्वेन्सर अर्थात किवोर्डको सहायताले ड्रम, गितार, बाँसुरी, तवला लगायत सम्पुर्ण बाजाको प्रयोग गर्न सम्भव हुन्छ । बाजा अनुरुप बाद्यबाधक नचाहिनुका साथै सस्तो र छोटो समयमा संगीत संयोजन गर्न सम्भव हुने भएकोले नै नवगायक गायिका यस प्रविधीप्रति आकषिर्त भएको पाइन्छ । अर्का एरेन्जर -संगीत संयोजक) भुपेन्द्र बज्राचार्य गायकगायिकाका सोच र चाहना अनुरुपनै संगीत संयोजन गरिने बताउँछन् । 'टिपीकल बाजाहरु त अर्केष्टिक नै प्रयोग गर्ने प्रचलन अधावधि छदैछ । महङ्गो हुने भएकाले कोही गायकगायिकानै किवोर्डको प्रयोग गर्न अनुरोध गर्छन्' भुपेन्द्र भन्छन् । त्यसो त क्वालिटी भन्दा क्वान्टिटी खोज्ने प्रवृत्ति बढ्दै जानाले डिजिटल प्रविधी लोकपि्रय भएको स्वीकार्छन् बाद्यबाधकहरु पनि ।
राजधानीमा मात्र कति स्टुडियो सञ्चालनमा छन्, यकिनसाथ भन्न सकिन्न । तर, रेडियो नेपालमा बाहेक अन्य स्टुडियोमा एनालग वा मोनो प्रविधीका लागि उपयुक्त स्टुडियो छैनन् । रेडियो नेपालमा २० देखि २५ जनासम्म बाध्यबाधक करार सेवामा र स्थायी सेवामा कार्यरत छन् । ड्रम, भ्वाइलिन, चेलो, पियानो एकोडेन, पियानो, सेक्सोफोन जस्ता कतिपय बाजाहरुको प्रयोग न्युन हुदै गएका छन् । आवाश्यकिय अनुसार किवोर्ड बाटै प्रयोग गरिदै आएका कारण यस्ता बाजा प्रति नयाँ पुस्ता पनि बेखवर बन्दै गइरहेको आभास पाइन्छ । रोजगार र प्रयोगहिन बन्दै जान थाले पछि नयाँ पुस्ता नयाँ प्रविधीमा आकषिर्त हुनु नौलो होइन । तर, यही समस्या रहे यस्ता बाजाका बाद्यबाधक पछि नपाइने र विदेशीमा भर पर्नु पर्ने बाध्यता आउन सक्ने औल्याउछन् गायक तथा संगीतकार दीपेन्द्र गुरुङ । 'यो अर्केस्टिक प्रथा नै हराएर जान्छ कि भन्ने डर लाग्छ' उनले भने ।
डिजिटल प्रविधीले संगीतकारहरु पनि अल्छि बन्दै गएको जिकिर छ, अर्का बाँसुरी बाधक भरत कँडेलको । लाइभ रेकर्डिङमा एकाग्र भएर बाद्य बाधन गर्नु पर्ने हुन्छ तर डिजिटल प्रविधीमा विगि्रए पनि दोहोर्‍याएर गर्ने बानी नै बस्छ'- भरतले भने ।
कतिपय ब्यवसायिक बाद्यबाधकले यस्ता डिजिटल प्रविधीमा पनि अर्केस्टिक प्रयोगका निम्ती थुप्रै अवसर नपाएका भने होइन । 'टेक'को आधारमा पारिश्रमिक पाइने भएकाले पनि यस्ता प्रविधीमा कतिपय बाद्यबाधकले अस्तित्व जोगाउन सकेका छन् । बाँसुरी, सारङ्गी, मादल, तवलाका बाधकहरुले थुप्रै अवसर पाइरहेका छन् । तर, बाद्यबाधनमा श्रेणी विभाजन नभएका कारण निश्चित पारिश्रमिकमा समस्या भइरहेको स्वयं बाद्यबाधकहरुले जनाएका छन् । संगीतकार बन्ने प्रणाली नै राम्रो बन्न सकेको छैन । 'प्रमाण पत्रका आधारमा संगीतकार हुने हो वा राम्रो बाधक भएअनुसार' भन्ने अन्यौलता अझै कायम नै छ । सरकारी उदासिनताले पनि यो समस्या जटिल बन्दै गएको एक संगीतकर्मी बताउँछन् । डिजिटल र मोनो प्रविधीलाई साथै मिलाएर लैजानु पर्ने भनाई उनको छ । कतिपय बाद्यबाधकहरु रेकर्डिङ नभएको अवसरमा रेस्टुराँ र 'बार'हरुमा बाद्यबाधन गर्न विवस छन् । रेकर्डिङका क्रममा बाद्यबाधकले एक 'टेक'का निम्ती तीनसय देखि पाँच सय रुपैयासम्म पारिश्रमिक पाउने गरेका छन् । लाइभ स्टेज कार्यक्रममा भने दुईहजार देखि पाँचहजार सम्म पारिश्रमिक लिने गरेको बताउँछन् उनीहरु ।
Bisham Thakuri
dearbisham@hotmail.com

Tuesday, July 04, 2006

मोडलिङ परिवृत्त परिवारलाई मन परेन

विषम ठकुरी
क्षणिक प्रसिद्धिको लोभ र लह लहैमा मोडलिङमा लाग्ने मोडलहरुको भीड बढिनै छन् । तर, नेपाली समाजमा सकारात्मक सन्देश दिन नसकेको क्षेत्र मोडलिङ प्रति उनीहरुका अभिभावक सकारात्मक हुन सकेको छैन । तीव्र सोख र फेशनेवल बन्ने सोचका कारण मोडलिङमा पदार्पण हुनेहरुको बाहुल्यता भएकाले पनि व्यवसायिक बन्न सकेको छैन मोडलिङ परिवृत्त । अभिभावकले व्यवसायिक लाभ भएका क्षेत्रमा मात्र आफ्ना सन्तानले कर्म गरोस् भन्ने चाहना राख्नु अस्वभाविक पनि होइन । त्यसो त नेपालमा मोडलिङको करिअर सुरक्षित नभएको कारण पनि परिवारको रुची मोडलिङमा नगएको हो ।
समय सदुपयोगका साथै केही आम्दानी पनि हुने क्षेत्रमा कार्य गर्न धेरै अनुरोध मोडल शान्ति लामालाई नगरेको होइन उनका परिवारले । तर, केही मानिसले चिनोस र नाम होस भन्ने मोहले आफ्ना अभिभावकको सुझाव पनि शान्तिले स्वीकारिनन् । 'आफ्नो चाहना नै मोडलिङमा छ, तर, व्यवसायिक नभएकाले ड्याडी ममीले दुई चार शो गरेर अन्यत्र काम गर्न सुझाव दिनुहुन्छ, मोडल शान्ति लामाले भनिन् । उनका पीता राजेन्द्र लामाका अनुसार मोडलिङ क्षेत्र रुप र योवन भइन्जेल मात्र हो । स्कोप नै नभएको क्षेत्रमा लाग्नु, समय बर्वाद गर्नु बाहेक केही होइन ।
केही दशक अघिमात्र नेपालमा भित्रिएको मोडलिङ व्यवसाय व्यवसायिक उन्मुख बन्न सकेको छैन । यदाकदा हुने फेशन शो र कन्टेस्टमा पनि नयाँ मोडलहरुले उल्टै शुल्क तिर्नु पर्ने बाध्यता रहेको खुलासा भइसकेको छ । मोडल शान्ति पनि यस कुरामा सहमत छिन् । 'कतिपय शोमा आफैले नै पैसा तिर्नु पर्ने हुन्छ, पारिश्रमिकको कुरा टाढा नै छ'- शान्तिको कथन छ ।
नायिका तथा मोडल कुति भट्टराईकी ममी जया भट्टराईलाई छोरीको चाहना पटक्कै मन परेको थिएन । प्रवेसिका परिक्षा उतिर्ण पछि छोरी कृति फेशनको दुनियामा जाने बताए पछि उहाँले निकै हतोत्साही गर्न खोज्नु भएको थियो । 'बास्तवमा छोरी कृति निकै प्रतिभाशाली भएकाले मोडलिङ र चलचित्र भन्दा पनि उच्च अध्ययन गरोस् भन्ने चाहना मेरो थियो' जया भन्नुहुन्छ ।
विश्वास, उपहार, उनको सम्झना, एक नजर लगायत थुप्रै चलचित्र र विज्ञापनमा अभिनय गरिसकेकी कृति नेपाली रजतपटकी व्यस्त नवनायिका हुन् । 'कृति सानै देखि जिद्धी स्वभावकी थिइन्, त्यही भएर उनको जिद्धिको अगाडि मेरो केही लागेन त्यतिबेला । तर, उनलाई कामको विभिन्न अफर आएको देख्दा भने उनले ठिकै गरिछन् कि भन्ने लाग्न थालेको छ' जयाले भन्नुभयो ।
कतिपय मोडलका अभिभावक घरबाट छोरी निस्किए पछि विग्रन्छे भन्ने मानसिकता बोकेका पनि पाइन्छन् । त्यसो त मोडल छोरा छोरीको फेशनेवल र स्ट्याण्डर्ड मेन्टेन गर्न प्रर्याप्त पैसा खर्च गर्नु् पर्ने भएकाले पनि परिवारले यो पेशा मन पराएको पाइदैन । नेपाली समाजमा अझै अपाच्य रहेको मोडलिङ क्षेत्र भएकाले पनि समाजका अघि आफ्ना छोरा छोरीकाकारण आफुले लाजमर्दो स्थितीबाट गुज्रन नपरोस् भन्ने चाहेर पनि यो पेशा प्रति उदारता देखाउन नसकेको उहाँहरुले बताउनु भएको छ ।
सन् २००३ को मिस नेपाल प्रतियोगितामा सामेल मोडल सुमिका बज्राचार्यको मुमा परमती बज्राचार्य भने केही उदार छिन् मोडलिङ पेशा प्रति । नकारात्मक पक्ष जहाँ पनि हुने तर आफु राम्रो हुनु पर्ने सोच उहाँको छ । घरमानै छोरीलाई सिमित गर्नु भन्दा उनले रुचाएको क्षेत्रमा जान दिनु नै उपयुक्त हुने उहाँको भनाई छ । 'शुरुमा मैले पनि मोडलिङको बारेमा बुझेको थिइन् र अव्जेक्शन पनि गरें तर अहिले ठिकै लाग्छ' परिमती भन्नुहुन्छ 'मेरो छोरी प्रति पुर्ण विश्वास छ । उनी जहाँ गए पनि र जे गरे पनि राम्रो काम नै गर्नेछिन् ।'
मोडलिङ, चलचित्रवृत्त ग्ल्यामर्सको क्षेत्र भएकोले बढि एक्सपोज गर्ने र स्ट्याण्डर्ड मेन्टेन गर्नेहरुनै पेशामा टिकिरहन सक्छन् । सम्पन्न बर्गमा मात्र यो सम्भव भएकाले पनि मध्यम बर्गिय परिवारका लागि त मोडलिङ टाउको दुखाई कै विषय बनिदिन्छ । त्यसो त मोडलिङ परिवृत्तमा रहेर थुप्रै सफलता प्राप्त गर्नेहरु पनि यहाँ नभएका होइनन् । मुलुकलाई समेत केही योगदान दिन सकिने जिकिर गर्छन् कतिपय मोडलहरु । मोडलिङलाई समाजले सहर्ष सम्मान दिन नसकिरहेको बर्तमान परिप्रेक्ष्यमा आफ्नै अभिभावकले पनि तिरस्कार गरिदिदा भने व्यवसायिक विकाशमा अवरोध आउने बताउँछन् उनीहरु ।
Bisham Thakuri
dearbisham@hotmail.com

Monday, July 03, 2006

चलचित्रका गीतमा पप पुस्ताका आवाज




विषम ठकुरी
फरक शैली र प्रस्तुतीका कारण पप पुस्ताविच निकै लोकप्रीय छन् गायक दिपक बज्राचार्य । पप संगीतमा रमाएका दिपक केही वर्ष देखि भने चलचित्रको पाश्र्व गायनमा पनि रम्न थालेका छन् । सम्भुजित बास्कोटाको संगीत रहेको चलचित्र 'बेइमानी' मा दिपकले गायिका नलिना चित्रकारसँग युगल गीत गाएका छन् । 'सिरुपाते...बोलको गीत श्रोताले निकै रुचाए । सफलताको लेवल लागेको चलचित्र 'दुःख' मा उनले पाश्र्व स्वर दिएका छन् । हासौं खेलौ...बोलको गीत श्रोताको रोजई बन्न सफल भयो । यद्यपि उनलाई पाश्र्व गायनमा उस्तो मोह छैन । चलचित्रमा गीत गाउदा कृतिमता अनुभव गर्छन् उनी ।
पप संगीत प्रति अधिकांश संगीतकर्मीको नकारात्मक धारणा अधावधि पाउन सकिन्छ । चलचित्रका पाश्र्व गायनमा हम्मेसी पप गायक गायिकालाई अवसर दिदैनन् । तर, संगीतकार सम्भुजित बास्कोटा अपवाद भित्र पर्छन् । ०४१ सालमा निर्माण भएको चलचित्र 'के घर के डेरा'मा पप गायक ओम विक्रम विस्टलाई गीत गाउने अवसर दिएका थिए, उनै गोल्डेन टच संगीतकार सम्भुजित बास्कोटाले । 'को हो त्यो...'बोलको उक्त गीत पनि निकै चर्चित बन्न सफल भएको थियो । संगीतकार बास्कोटाले सन्जय श्रेष्ठ, नवीन भट्टराई, दिपक बज्रचार्य, सचिन रौनियार, प्रमोद उपाध्याय, मोहन भुसाल, सरिस्मा अमात्य र नलिना चित्रकारलाई आफ्ना थुप्रै चलचित्रमा समेटेका छन् । 'संगीतका आ-आफ्नै स्टायल हुन्छ । पप या आधुनिक या लोक जे जस्तो संगीत भएपनि गीतलाई न्याय दिन सक्छ भने अवसर दिनु पर्छ' संगीतकार बास्कोटा भन्छन् । पप गायक गायिकाको अलगपनालाई 'क्यास' गर्न सक्नु पनि संगीतकारको खुवि भएको जिकिर ब्यक्त गर्छन् उनी । संगीतकार बास्कोटा भन्छन् 'नयाँ प्रतिभालाई खोज्नु र प्रयोग गर्नु पर्छ ।'
कतिपय चर्चित गायक गायिका चलचित्रका निर्माता र निर्देशकका कमजोर आँकलन र सोचले चलचित्रमा अवसर नपाउने गरेका बताउँछन् । तर, गायक नवीन भट्टराई केही फरक देखिएका छन् । उनले पहिलो पटक 'माटो बोल्छ' चलचित्रको पाश्र्व गीतमा आवाज दिएका थिए । उनको आवाज रहेको 'हत्तेरी' चलचित्रको 'बेला बज्यो' बोलको गीतले उनलाई फरक मोड दियो । यद्यपि उनले त्यो मोडमा हिड्न चाहेनन् । 'चलचित्रमा कि्रयटिभीटी नहुने भएकाले चलचित्रमा गाउने मोह रहेन । अफर नआएका पनि होइनन् तर पप संगीतमै म सन्तुष्ट छु' -गायक नवीनले भने । उनलाई आफ्नो मौलिक संगीतमा जे गर्न पनि स्वतन्त्रता हुने भएकोले काम गर्न पनि सजिलो हुने बताए । त्यसो त व्यवसायिक फाइदा पनि पप संगीत मै देख्छन् उनी ।
चलचित्रमा बाँधिएर गाउनु पर्ने तर पपमा आप\mनै शैली र फिलिङ्समा गाउन सकिने हुँदा पप संगीत नै रमाइलो लाग्छ गायक सञ्जय श्रेष्ठलाई । 'सजाय, 'दोमन' नामक चलचित्रका पाश्र्व गीत गाएका सञ्जय पहिलो पप गायक तथा संगीतकार हुन् जस्ले पहिलो पटक नेपाली चलचित्रमा संगीत निर्देशन गरेका छन् । ४० भन्दा बढि चलचित्रको पृष्ठभुमि संगीत र स्कोरिङ गरिसकेका सञ्जयले युवराज लामाको चलचित्र 'धर्मात्मा' मा संगीत दिएका छन् । उनले संगीतबद्ध गरेका अन्य चलचित्रहरुमा 'गाउँ शहर' 'कर्म योद्धा' रहेका छन् । यद्यपि उनी चलचित्रको भन्दा पप संगीतको बजार विस्तृत देख्छन् । चलचित्रका गीत राम्रा नभएपनि पप संगीतलाई तल्लोस्तरको संगीतको रुपमा हेर्ने मानसिकता अझै पनि भएको उनले बताए । आफुले संगीत गरेका चलचित्रमा उनले पप प्यार्टनका गीत संगीतलाई यथेस्ट प्रयोग गरेका छन् । 'पुराना संगीतकारले नयाँ ट्रेण्ड दिन सकेका छैनन् । त्यही भएर नयाँ स्वाद र नेपाली चलचित्रका संगीतलाई नै नयाँ ट्रेण्ड दिनु पर्ने जरुरी ठानेर केही नयाँ प्रयोग गर्ने प्रयाश गरेको छु' उनको अभिव्यक्ति छ ।
पहिले चलचित्रका संगीतकारहरु पप गायक गायिकालाई हम्मेसी आफ्नो चलचित्रको पाश्र्व गायनमा त्यति अवसर प्रदान गर्दैनन् थिए । तर, हाल आएर पप गायक गायिकाहरु पनि निकै प्रतिभाशाली कलाकार देखा पर्न थालेको महशुस गरि साना तिना मौका दिन थालेका छन् । परिचित गायिका नलिना चित्रकारले दाग, माटो बोल्छ, आतंकवादी, बेइमानी, अनमोल, प्रेमयुद्ध, पूणिर्मा जस्ता केही चलचित्रमा स्वर दिएकी छिन् । पप टाइपको संगीत भएमात्र पप गायक गायिकालाई सम्झने प्रवृत्ति उनलाई मन पर्दैन । 'गायकगायिकाले सवै प्रकारका गीत गाउन सक्छन् र अवसर पनि सोही अनुरुप दिनु पर्छ' -गायिका नलिनाले भनिन् । विशेषतः चलचित्र गायनलाई नेपालमा व्यवसायिक स्तायित्वका लागि निकै महत्व मानिन्छ । तर, गायिका नलिना आक्कल झुक्कल गाउने भएकाले खासै व्यवसाय पनि नहुने बताउँछिन् । 'चलचित्रमा गाउदा मात्र राम्रो गायक गायिका कहलाउने भन्ने सोच नै गलत हो । चलचित्रमा नगाए पनि हामी पप गायक गायिकालाई असर भने पर्दैन' -उनले भनिन् ।
अधिकांश पप गायक गायिकाले पाश्र्व गायनमा निरन्तरता दिएको भने पाइदैन । गायिका शरिस्मा अमात्यले नायक, चौतारी, सिउदोको सिन्दुर र दिदि बहिनी लगायतका चलचित्रमा स्वर दिएकी छिन् । चलचित्रको पाश्र्व गायनमा पर्याप्त अभ्यास गर्ने समय नहुँदा भने फिलिङ्स नपुगेको अनुभव उनले बताएकी छिन् ।
नेपाली सांगीतिक क्षेत्रको व्यवसायिक सवालमा नेपाली चलचित्रलाई मूख्य आधार मान्नै पर्छ । अफर आएमा चलचित्रमा गीत गाउँछु भन्नेहरुले पाश्र्व गायनमा रुची छैन भन्नुमा कुनै तुक छैन । गायक गायिका कुनै पनि विधा वा शैलीमा मात्र सिमीत हुनुहुन्न । कुनै पनि गीतसंगीतलाई आत्मसात गर्नु उनीहरुको कार्य दक्षता मानिन्छ । यद्यपि अवसरको कुरा त छदैछ । पप शैलीका थुप्रै गायक गायिकाले चलचित्रमा स्वर दिइसकेका छन् । मंगोलियन हर्टका राजु लामा, मोहन भुसाल, सुगम पोखरेल, सपना थापा, कर्णदाश आदिले थोरबहुत चलचित्रमा आवाज दिएका छन् ।
पप संगीतबाट नै सांगीतिक करिअर शुरुवात गरेका कतिपय गायक गायिका भने चलचित्र गायनमा नै स्थापीत बन्न सफल पनि नभएका भने होइनन् । रीमा गुरुङ, सुक्मित गुरुङ, सत्यकला राई, विमला राई, सत्यराज आचार्य, उद्धव केसी, प्रवेशमान शाक्य, स्वरुप राज आचार्यले चलचित्र गायनलाई आफ्नो पेशा बनाएका छन् । दर्शक तथा श्रोता फरक शैली र स्वादका गीतसंगीतको अपेक्षा गर्छन् भन्ने मान्यता बाट पनि चलचित्रकर्मी बेखवर हुनु अव पक्कै राम्रो होइन । समय सापेक्ष पप गायक गायिकालाई पनि यथासम्भव समेट्नु पर्ने कुरामा औल्याउँछन् कतिपय संगीत विश्लेषकहरु ।
Bisham Thakuri
dearbisham@hotmail.com

ICICI Bank

ICICI Bank is India's second-largest bank with total assets of Rs. 3,446.58 billion (US$ 79 billion) at March 31, 2007 and profit after tax of Rs. 31.10 billion for fiscal 2007. ICICI Bank is the most valuable bank in India in terms of market capitalization and is ranked third amongst all the companies listed on the Indian stock exchanges in terms of free float market capitalisation*. The Bank has a network of about 950 branches and 3,300 ATMs in India and presence in 17 countries. ICICI Bank offers a wide range of banking products and financial services to corporate and retail customers through a variety of delivery channels and through its specialised subsidiaries and affiliates in the areas of investment banking, life and non-life insurance, venture capital and asset management. The Bank currently has subsidiaries in the United Kingdom, Russia and Canada, branches in Singapore, Bahrain, Hong Kong, Sri Lanka and Dubai International Finance Centre and representative offices in the United States, United Arab Emirates, China, South Africa, Bangladesh, Thailand, Malaysia and Indonesia. Our UK subsidiary has established a branch in Belgium.
ICICI Bank's equity shares are listed in India on Bombay Stock Exchange and the National Stock Exchange of India Limited and its American Depositary Receipts (ADRs) are listed on the New York Stock Exchange (NYSE).